Stare Miasto i Stary Ratusz
Olsztyńskie Stare Miasto to obszar ograniczony charakterystycznymi obiektami i tak od strony północnej granicę wyznacza Wysoka Brama, która jest jedynym kompletnym elementem pozostałości fortyfikacji miejskich. Od strony południowej granicę wyznacza most św. Jana w okolicach którego zlokalizowana była nieistniejąca od XIX wieku Brama Dolna. Kolejnym obiektem jest Zamek Kapituły Warmińskiej, który strzeże granic od strony zachodniej, a ostatnim punktem orientacyjnym, od strony wschodniej, jest gotycki kościół św. Jakuba, którego budowa została ukończona na przełomie XIV i XV w.
Centralny punkt Starego Miasta zajmuje Stary Ratusz, pierwotnie wybudowany w stylu późnego gotyku, którego najstarsze skrzydło powstało pod koniec XIV wieku. Ratusz spłonął, w wielkim pożarze, w 1620 jak większa część miasta i w latach 1623-1624 został odbudowany w stylu barokowym. Po przebudowie piętro budynku zajmowały władze miasta, została dobudowana wieża, natomiast parter przeznaczony był na powierzchnię handlową, która po kolejnej przebudowie ok 1880 roku została zlikwidowana. W 1945 roku Stary Ratusz ponownie został spalony. Odbudowa trwała w latach 1946-1949 niestety odbudowy nie doczekała się wieża ratusza. Do dziś z pierwotnej budowli zachowały się gotyckie ściany północna, południowa oraz wschodnia, a na ścianie południowej przetrwała również gotycka elewacja. Największą zabytkową wartość Starego Ratusza stanowią średniowieczne piwnice, a atrakcją turystyczną są umieszczone na zewnętrznych ścianach budynku zegary słoneczne.
Rynek olsztyński pierwotnie pełnił rolę handlowo gospodarczą. W miejscu obecnego Starego Ratusza stały ławy handlowe oraz browar mieszczański i dopiero po powołaniu samorządu miejskiego oraz stanowiska burmistrza, 22 lutego 1500 roku, podjęto decyzję o budowie siedziby władz miejskich. Obecnie Rynek Starego Miasta otoczony jest kamienicami pochodzącymi z XVII i XVIII wieku, częściowo z podcieniami, które w okresie powojennym zostały w większości nadbudowane kolejną kondygnacją i ozdobione współczesnymi dekoracjami. Najstarszą z kamienic jest „Burmistrzówka”, Rynek 11 z około 1507 roku, w której zachowały się elementy architektoniczne z XIV wieku.