Historia Górzna
Pierwsze wzmianki o Górznie pochodzą już z 1239 roku. Górzno było wtedy własnością biskupów płockich i leżało na dawnej ziemi dobrzyńskiej. Pierwsze prawa miejskie Górzno otrzymało w 1327 roku z rąk biskupa płockiego Floriana. W tym okresie Górzno było dobrze rozwiniętym ośrodkiem gospodarczym, jednym z większych miast ziemi dobrzyńskiej. Rozwijał się przede wszystkim handel drewnem i rybami. Biskupi płoccy założyli też winnice na zboczach licznych pagórków.
Parafia w Górznie została powołana jeszcze przed założeniem miasta. Zarządzana była przez Bożogrobców (stróżów grobu jerozolimskiego). Pierwszy kościół pod wezwaniem św. Krzyża był drewniany i prawdopodobnie stał za miastem. Miasto jako własność biskupów płockich stanowiło siedzibę klucza majątkowego i dekanatu (część diecezji płockiej). Starostowie i biskupi rezydowali na zamku usytuowanym na wzgórzu nad jeziorem, który traktowali jako rezydencję letnią.
Zygmunt III ustanowił w Górznie 3 jarmarki doroczne i targ tygodniowy. Mieszkańcy utrzymywali się głównie z handlu, rybołówstwa i rolnictwa. W 1580 roku Górzno odwiedził król Stefan Batory. W 1595 roku 43 mieszczan żyło z uprawy pól, natomiast z rzemiosła utrzymywało się 11 szewców, 8 krawców, 3 kowali i 2 kuśnierzy. Prawie każde gospodarstwo prowadziło na własną rękę ubój trzody chlewnej i bydła. W 1618 założono w miasteczku szkołę i szpital dla ubogich. Biskup Henryk Firlej przydzielił szpitalowi 1 włókę ziemi.
Wiek XVII dla Górzna to bardzo trudny okres, bo jest to okres wojen, zniszczeń, upadku gospodarczego, epidemii i wyludnienia. W dniach 11 – 12 lutego 1629 roku wojska polskie (4.000 żołnierzy) dowodzone przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego, poniosły tu klęskę w bitwie ze Szwedami (10.000 żołnierzy ). Po bitwie Szwedzi zajęli Górzno i dokonali wielkich zniszczeń . Spalono w tym czasie kościoły: św. Anny (odbudowany w 1712 roku) i św. krzyża (odbudowany w 1643 roku) Kościół św. Anny po odbudowie spłonął w 1728 roku od uderzenia pioruna. Odbudowano go ponownie po kilku latach. Jednak po ponownym pożarze w 1773 zaniechano jego dalszej odbudowy.
W 1772 roku na skutek rozbiorów, Górzno znalazło się pod zaborem pruskim . Prawdziwy rozkwit miasta nastąpił w XVIII wieku. W rejonie miasta zaczęło pojawiać się coraz więcej młynów, browarów, rzeźni, gorzelni i cegielni. W tym czasie, Górzno posiadało dwie bramy miejskie i wydłużony prostokątny rynek. W 1773 roku jeszcze raz wybuchł groźny pożar w wyniku którego spłonęło prawie całe miasto. Odbudowa trwała 12 lat. Miasto nigdy nie posiadało murów obronnych tylko wały ziemne, co sprzyjało rozwojowi przestrzennemu Górzna. Również życie społeczności było urozmaicone jarmarkami, targami, odpustami i świętami brackimi.
Po kongresie wiedeńskim w 1772 roku Górzno było jedynym miastem ziemi dobrzyńskiej włączonym do zaboru pruskiego. Parafia została podzielona między dwóch zaborców a miasto znalazło się na pograniczu. W Karwie pobudowano komorę celną (dzisiejsza szkoła), bo tam przebiegała granica między zaborem pruskim i rosyjskim Prusacy pozostawili prawo do użytkowania majątków ziemskich. Dobra kościelne przeszły pod zarząd państwowy. Wprowadzono obowiązek służby wojskowej. Obowiązek szkolny był ściśle przestrzegany. Wybudowano we wszystkich wsiach szkoły (Fiałki, Czarny Bryńsk, Nowy Świat, Zaborowo, Miesiączkowo, Górzno). Miasto w tym czasie miało charakter rolniczo – rzemieślniczy.
Z ważniejszych wydarzeń historycznych należy odnotować fakt, że w 1806 r. Prusacy ustępujący z Torunia stoczyli bitwę pod Górznem z Francuzami.
Po wojnach, zarazach, wysiedleniach i emigracji Górzno w 1810 roku liczyło tylko około 673 mieszkańców.
W 1830 roku wybucha powstanie listopadowe. Na naszym terenie rozwinięta była działalność konspiracyjna. Dla powstania organizowano pomoc w postaci broni, żywności i koni. Tak samo w 1863 roku organizowana była pomoc dla żołnierzy powstania styczniowego. Podczas I wojny światowej Górzno było poza zasięgiem walk frontowych. 18 stycznia 1920 roku po ostatecznym ratyfikowaniu traktatu wersalskiego Górzno włączono do Polski. Po odzyskaniu niepodległości ważną sprawą było powołanie władz miejskich. I tak 9 listopada 1921 roku odbyły się po raz pierwszy wybory do samorządów miejskich. W Górznie do Rady Miejskiej wybrano 10 osób. Wybrano również Burmistrza. Jest to okres dynamicznego rozwoju miasta. Rozwija się rzemiosło i handel. Obserwuje się też dynamiczny rozwój kultury. Działał teatr amatorski, który miał długowieczną tradycję. Działało Bractwo Trzeźwości, które liczyło kilkuset członków. Działało Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej. Członkowie tego Stowarzyszenia organizowali wycieczki, słynne majówki no i byli też organizatorami sportu. Była kręgielnia, strzelnica, przystań kajakowa. Organizowane były liczne zabawy, w których uczestniczyli wszyscy. W tym okresie zanotowano również wzrost ludności zamieszkującej miasto. Już wówczas Górzno odwiedzało dużo turystów. Szczególnie nasze miasteczko upodobał sobie świat artystyczny z Warszawy. Turyści mogli korzystać z dobrego hotelu i restauracji.
Niestety rozwój został zahamowany wybuchem II wojny światowej. Górzno zostało wcielone do Rzeszy. Ludność zaczęła opuszczać miasto, a ci którzy zostali, szukali bezpiecznego schronienia. Niemcy wysiedlali polskie rodziny a w ich miejsce sprowadzali rodziny niemieckie. Trwały aresztowania i wywożono ludność na przymusowe roboty. Rozpoczęto masową germanizację poprzez uczenie dzieci w niemieckiej szkole, wpisywanie pod przymusem Polaków na „volkslistę„ itp. Wyzwolenie do Górzna przyszło 21 stycznia 1945 roku .
