Historia Tolkmicka
Najstarsze wzmianki na temat Tolkmicka są legendami, które trudno traktować jako rzetelne źródła historyczne, jednak swoje potwierdzenie znajduje fakt, ze w najbliższej okolicy miasta istniał wczesnośredniowieczny gród Prusów, którego pozostałości zachowały się do dnia dzisiejszego.
Wykopaliska wskazują na powstanie grodu we wczesnej epoce żelaza (około 650-400 p.n.e.). Z tego okresu pochodzą ślady pobytu w okolicy prasłowiańskiej ludności kultury łużyckiej oraz cztery grodziska znajdujące się na terenie gminy. Az do XIII wieku tereny te zamieszkiwali pruscy Pomezanie. W latach 1233-1283 Prusowie zostali podbici przez Krzyżaków.
W latach 1296-1300 osada otrzymała przywilej lokacyjny. Pierwszy pisemny zapis nazwy miasta pochodzi z 1326 roku i brzmi „Tolkemit”. Natomiast pierwszy przekaz o istnieniu kościoła w Tolkmicku pochodzi z roku 1330.
21 marca 1351 roku Wielki Mistrz krzyżacki Henryk Dusemer odnowił przywilej miejski Tolkmicka, a w 1359 roku miejscowość, wraz z wsią Nowinka, otrzymały przywilej na uprawianie rybołówstwa.
3 kwietnia 1440 roku Tolkmicko przystąpiło do Związku Pruskiego. Czternaście lat później burmistrz miasta złożył przysięgę wierności królowi polskiemu a mieszczanie zburzyli zamek krzyżacki znajdujący się w mieście.
Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 roku, Tolkmicko znalazło się w granicach Polski (Prusy Królewskie) i pozostało w Rzeczypospolitej aż do roku 1772. Podczas wojny polsko-szwedzkiej, w dniach 11-12 czerwca 1626 roku, w Tolkmicku zatrzymał się król szwedzki Gustaw II Adolf.
W XVII wieku nawiedziły miasto dwa wielkie pożary, które strawiły jego zabudowania (1634, 1694). W roku 1710 epidemia dżumy zdziesiątkowała obywateli miasta, zostawiając przy życiu połowę mieszkańców Tolkmicka. W 1720 roku otwarto w miejscowości browar. Kolejny wielki pożar, który wybuchł 29 lipca 1767 roku strawił dom piwny, budynek ratusza oraz kościół, które później odbudowano.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku miasto znalazło się w granicach Królestwa Pruskiego. W 1793 roku ukończono nowy ratusz. W 1785 r. zbudowano w miejscowości pierwszą szkołę, a w latach 1803 - 1828 funkcjonował w niej Sąd Ziemski i Miejski. W 1818 roku po utworzeniu Powiatu elbląskiego włączono do niego Tolkmicko.
Podczas Powstania listopadowego w mieście stacjonowało 240 żołnierzy, a w tym samym roku w miejscowości wybuchła epidemia cholery. W 1832 roku w Tolkmicku otwarto pierwszą aptekę, a w 1851 zamknięto browar. W drugiej połowie XIX wieku, dał się zauważyć intensywny rozwój gospodarczy miasta. Ponieważ w latach 1862 - 1883 budowano port rybacki, w roku 1873 poprowadzono szosę z Tolkmicka do Elbląga. W roku 1899 zakończono budowę Kolei Nadzalewowej ze stacja w Tolkmicku. W latach 1925 - 1928 miasto wyposażono w sieć kanalizacji burzowej. W 1939 roku rozpoczęto budowę fabryki marmolady, jednak została ona zamknięta już w 1940 roku.
Wyzwolenie miasta przez Armie Czerwona nastąpiło 26 stycznia 1945 roku. Podczas II wojny światowej miejscowość została dotkliwie zniszczona. Z Tolkmicka z końcem wojny uciekła połowa mieszkańców. Powojenna historia miasta, to powolna odbudowa miasta które nigdy już nie odzyskało dawnej świetności.
