Historia Bierunia
Historycznie należący do ziemi pszczyńskiej Bieruń, prawa miejskie otrzymał już w roku 1387 z rąk Jana II Żelaznego Księcia na Opawie i Raciborzu. Miasto zostało założone na tradycyjnym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa do Wrocławia oraz przez Racibórz do Opawy. Charakterystycznym elementem tamtych czasów jest zachowany do dziś średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z zespołem kamienic oraz ratuszem.
Dzięki przywilejom targowym nadanym w XVI wieku nastąpił rozkwit miasta, czyniąc go ważnym ośrodkiem gospodarczym. Handlowano wtedy: bydłem, końmi, solą, zbożem, wełną, rybami, hodowanymi w okolicznych stawach. Rozwinęło się rzemiosło, kowalstwo, włókiennictwo, szewstwo.
Układ przestrzenny miasta był typowy dla wszystkich miast nowoustrojowych: regularny plan miasta, prawie kwadratowy rynek, czyli plac targowy, otoczony domami obywateli, od rynku rozgałęziają się pod kątem prostym ulice. Miasteczko, aż do pożaru w 1847 roku było drewniane, poza wzniesionym w 1768r. kościołem i paru kamieniami przy rynku.
W 1517 roku Bieruń stał się częścią Wolnego Pszczyńskiego Państwa Stanowego, jego istnienie zatwierdził król czeski Ferdynand I, przyznając tytuł Wolnego Pana magnatom węgierskim z rodziny Turzonów. Przedstawiciele owego rodu podarowali miastu w 1525 roku browar oraz rozwinęli na terenie Bierunia gospodarkę rybną, w 1536 rozbudowano okoliczne stawy, tworząc Wielki Staw Bieruński, wówczas był to jeden z największych tego typu obiekt na Śląsku. Staw osuszono w XIX wieku, a o jego istnieniu świadczy istniejąca po dziś dzień 1,5 kilometrowa grobel, która miała za zadanie chronić miasto przed zalaniem.
W roku 1548 Bieruń wraz z dobrami pszczyńskimi przeszedł w ręce niemieckiej rodziny von Promnitzów, a prawie 200 lat później, bo w roku 1742, znalazł się w granicach Prus.
W pierwszej połowie XIX wieku, a ściślej w roku 1824 wybudowano pierwszą na Górnym Śląsku szosę międzypaństwową, która biegła z Wrocławia do Krakowa przez m.in. Bieruń, na skrzyżowaniu tejże szosy ze starą drogą z Bytomia do Oświęcimia, w Zabrzegu (Solcu) powstała nowa kolonia, którą zaczęto nazywać Nowym Bieruniem. Zawdzięczała ona swój rozwój budowie: gmachu królewsko-pruskiego Głównego Urzędu Celnego, remizy towarowej, faktorii solnej, gospody, szkoły podstawowej oraz apteki, masarni, piekarni i powstaniu pojedynczych gospodarstw. W tym samym czasie w Nowym Bieruniu znajdował się Główny Urząd Pocztowy, a od 1850 roku delegatura Sądu Powiatowego, z prawem sądzenia przestępstw kryminalnych. Oficjalnie nowa osada w 1833 roku otrzymała nazwę Nowy Bieruń. Budowa wspomnianych obiektów administracyjnych pociągnęła za sobą napływ urzędników celnych, funkcjonariuszy granicznych, urzędników pocztowych, nauczycieli, sędziów i różnego rodzaju rzemieślników oraz robotników wykwalifikowanych.
Budowa w 1853 roku linii kolejowej biegnącej przez Nowy Bieruń, a łączącej Śląsk pruski z austriackim sprzyjała rozwojowi osadnictwa oraz przyczyniła się do napływu innych grup zawodowych, w tym kolejarzy. Powstanie drugiego skupiska miejskiego spowodowało, że dla odróżnienia zaczęto używać dla pierwszego nazwy Stary Bieruń.
Przełom XIX i XX wieku to dla całego Śląska okres rozwoju i industrializacji, w Bieruniu powstała wówczas fabryka zapałek tzw. Siarkownia, a w 1871 roku Fabryka Dynamitu. Wybudowano wodociągi, szkoły i wiele innych elementów infrastruktury społecznej.
W latach 70-tych na terenie miasta wybudowano m.in. Kopalnię Węgla Kamiennego „Piast", mleczarnię „Śląsk" oraz Fabrykę Samochodów Małolitrażowych. Bieruń nie posiadał wówczas samodzielności prawnej, gdyż w roku 1975 został włączony do Tychów.
Po kilkunastu latach ponownie odzyskał samodzielność i z dniem 2 kwietnia 1991 roku stał się gminą o statusie miasta. Miastu nie przywrócono jednak historycznych granic. Odzyskanie samodzielności administracyjnej przez Bieruń, dało mu możliwość dynamicznego rozwoju. Pomyślnie zakończyły się starania Bierunia i gmin sąsiednich o utworzenie powiatu ziemskiego. Siedzibę starostwa, które powstało w 1998r. ulokowano w Bieruniu. W 2002r. otwarto na terenie Bierunia budynek Centrum Inicjatyw Gospodarczych, który jest siedzibą Bieruńskiej Fundacji Inicjatyw Gospodarczych. Fundacja ta wspiera działania lokalnych przedsiębiorców.
W latach 2004 - 2005 całkowitej renowacji poddany został bieruński rynek, dzięki czemu został wyróżniony w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Województwa Śląskiego 2005 roku.
W ramach renowacji usytuowano na nim zegar słoneczny, centralnie umieszczony (wzorowany na przedwojennym) pomnik Powstańców Śląskich, zarys historycznej wagi miejskiej oraz studnia z postaciami „Utopców" - tajemniczych duchów, będących tematem wielu ludowych podań wywodzących się z Bierunia.
Galeria zdjęć
