Historia Ośna Lubuskiego
W okresie poprzedzającym powstanie miasta, ziemie leżące wokół niego i po zachodniej stronie Odry wchodziły w skład terytorium słowiańskiej wspólnoty plemiennej Lubuszan, nazwanych tak od leżącego na lewym brzegu Odry grodu w Lubuszu (Lebus).
W drugiej połowie X wieku terytorium to włączone zostało w granice państwa Polan, i jako kasztelania lubuska podlegała do połowy XIII wieku władcom państwa polskiego. Dla umocnienia związków z Polską w latach 1124/1125, z inicjatywy Bolesława Krzywoustego i przy współudziale legata papieskiego Idziego, przeprowadzona została akcja chrystianizacyjna miejscowej ludności uwieńczona powstaniem biskupstwa lubuskiego z siedzibą w Lubuszu. Granice diecezji, podległej archidiecezji gnieźnieńskiej, objęły cały teren kasztelani, która na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego w 1138 roku przypisana została do dzielnicy śląskiej i przypadła w udziale synowi Krzywoustego Władysławowi i jego następcom; Bolesławowi Wysokiemu, Henrykowi Brodatemu i Henrykowi Pobożnemu.
W granicach księstwa Ziemia Lubuska pozostawała do 1249 roku, kiedy to praprawnuk Krzywoustego, książę legnicki Bolesław Rogatka, w zamian za przyrzeczoną pomoc wojskową w bratobójczej walce o władzę nad dzielnicą śląską, sprzedał arcybiskupowi magdeburskiemu Wilbrandowi gród w Lubuszu i połowę przynależnych doń włości. Już w rok później w wyniku układów pomiędzy arcybiskupstwem magdeburskim, a margrabiami z dynastii askańskiej całe terytorium Ziemi Lubuskiej znalazło się w granicach władztwa askańczyków i od tej pory aż do 1945 roku pozostawało częścią składową Nowej Marchii w granicach państwa brandenburskiego, od 1771 Królestwa Prus, a po 1871 roku cesarstwa niemieckiego.
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana w 1252 roku jako „civitas forensi Osna”. W dokumentach biskupstwa lubuskiego 1342 i 1350 roku, widnieje wciąż jako „Osna”. W wykazie kadetradikum z 1405 roku też odnotowano „ecclesia in Osno” z późniejszym dopiskiem „.... nunc Drosna dicitur”. Zniemczona forma „Drosena”, „Drozzen”, „Drosin” występuje w dokumentach miejskich od lat 20. XIV wieku. Niemiecka nazwa pochodzi zapewne od określenia przyimkowego „an der Ossen” (nad Osną). Pierwotna nazwa słowiańska ma charakter topograficzny i pochodzi od wyrazu „Osa” – osina, osika.
Ośno Lubuskie otrzymało pełne prawa miejskie przed 1347 r., a w 1369 roku otrzymało prawo bicia własnej monety.
Początkowo była to osada targowa, gród obronny z podgrodziem, z czasem przekształciły się w miasto. W okresie średniowiecza Ośno stało się głównym ośrodkiem ziemi torzymskiej, a od 1447 roku, kiedy ustanowiono tu starostwo krajowe – stolicą ziemi torzymskiej. Było to także miasto dekanalne. Dekanat zorganizowano tu przed 1249 rokiem. Obejmował on 42 kościoły i był największy w całej diecezji.
Na pieczęci miejskiej z 1393 roku figuruje orzeł brandenburski bez żadnych znaków. Począwszy od XVIII wieku Rada Miejska posługiwała się pieczęcią i herbem przedstawiającym czarnego orła w złotym (żółtym) polu. W księdze miast z 1939 roku herb miasta wygląda tak: czerwony orzeł brandenburski na srebrnym polu. Jednakże barwami miasta pozostały kolory: biało – czerwono – żółty. W 1950 roku profesor Dworaczek zaproponował herb w postaci dwudzielnej tarczy, na której umieszczono połowę białego orła i czerwoną różę jako symbol ogrodniczych tradycji miasta. W praktyce przyjęło się używać herbu w jego najwcześniejszej postaci: czerwony orzeł na białym tle.
Miejscowość ta należała do pierwotnego uposażenia biskupstwa lubuskiego, co potwierdza dokument z 1252 roku. Jednakże już w 1258 roku, pozostając lennem w rękach biskupów, przeszła pod zwierzchność Brandenburgi.
W 1322 roku Książe Śląski Jan ze Ścinawy zatwierdzał tu nadania dla Paradyża.
Wójtowie Nowej Marchii w latach 1348 -51 zajęli Ośno, za co w maju 1350 roku legat papieski biskup Gaufryd rzucił na nich klątwę. W 1352 roku margrabia Ludwik mianował wójtem w Ośnie rycerza Jana z Widawy. W latach 1354 – 62 wójtem w Ośnie i Torzymiu był Dzieżko z Chyciny, który przekazał swój urząd Hensekinowi de Waldow.
Księga ziemska Karola IV z 1375 roku wymienia „Drossen – domini marchionis”. Przynależność miasta do margrabiów była jednak kwestionowana przez prawowitych właścicieli – biskupów lubuskich. Spór zakończył się w 1401 roku, kiedy biskup Jan Borschnitz przekazał margrabiom wszelkie prawa do miasta. Pozostało ono siedzibą dekanatu kościelnego jak też wójta Ziemi Torzymskiej.
W 1432 roku miasto było atakowane przez Husytów, a w 1477 przez księcia Jana Żagańskiego.
Ośno wiele razy płonęło, nie omijały go wojny i zarazy. Miasto słynęło z piwa ośnieńskiego, plantacji konwalii, szparagów i porzeczek.
W 1565 roku w Ośnie było 857 warzelni piwa, a w XVIII wieku istniało 157 warsztatów tkackich. W 1584 roku nadano mu prawo urządzania dwóch jarmarków rocznie.
Od 1626 roku Ośno objęte było działaniami wojny trzydziestoletniej.
W 1656 roku zajęte zostało przez konfederatów wielkopolskich, w latach 1674 – 75 przez Szwedów.
W latach 1759 – 60 kwaterowały tu wojska rosyjskie, a w 1806 roku zajęte zostało przez Francuzów.
2.02.1945 roku zajęte zostało przez oddziały 8 Agw.