Historia Włodawy
Historia Włodawy do połowy XV wieku nie jest dobrze znana z powodu braku źródeł. Wiadomo jednak, że istniała już w pierwszej połowie XIII wieku jako jeden z grodów Księstwa halicko-wołyńskiego i już wtedy mieszkała w niej ludność polska, ruska i żydowska. Położenie nad wielką rzeką – Bugiem – sprzyjało szybkiemu rozwojowi miasta jako ośrodka handlowego i tranzytowego.
W XIV w. wraz z częścią Rusi Halicko-Wołyńskiej miejscowość znalazła się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1475 r. dobra włodawskie przejęli od wielkiego księcia Kazimierza IV Jagiellończyka książęta Michał i Aleksander Sanguszkowie, którzy wznieśli we Włodawie drewniany zamek. Prawa miejskie Włodawa otrzymała ok. 1525 roku, które zostały potwierdzone w 1540 roku.
Od 1566 r. Włodawa na mocy unii lubelskiej stała się miastem granicznym, zaś rzeka Włodawka stanowiła granicę pomiędzy województwem brzeskolitewskim a ziemią chełmską.
W roku 1596 Włodawa przeszła w ręce Leszczyńskich. W 1624 r. wzniesiono we Włodawie szkołę i zbór kalwiński, czynny do 1698 roku. Ważnym wydarzeniem był zwołany do Włodawy w roku 1634 synod kalwiński, na który przybyli delegaci z całej Korony i Litwy w celu ustalenia jednolitych form obrzędowych.
W 1648 r. wojska Chmielnickiego zajęły i spustoszyły Włodawę, mordując znaczną część mieszkańców. Kolejne wieki to rozwój gminy żydowskiej i stopniowe zwiększanie się liczby mieszkańców wyznania mojżeszowego.
Podczas Konfederacji Barskiej 14-15 września 1769 w bitwie toczonej w odwrocie z Włodawy w kierunku Łomaz poległ Franciszek Ksawery Pułaski, śpieszący z pomocą bratu Kazimierzowi Pułaskiemu.
W wyniku III rozbioru Polski w 1795 r. Włodawa znalazła się w zaborze austriackim (Nowa Galicja). Od 1809 r. należała do Księstwa Warszawskiego, a następnie od 1815 r. wchodziła w obręb Królestwa Polskiego.
W okresie zaborów Włodawa leżała początkowo w zaborze austriackim, dopiero potem została włączona do rosyjskiego.
II wojna światowa zmieniła diametralnie oblicze miasteczka. Większość żydowskich mieszkańców Włodawy zginęła w obozie zagłady w Sobiborze.
Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 r. Włodawa i okolice stały się silnym ośrodkiem działalności organizacji antykomunistycznych
Po wojnie pożydowskie budynki wykorzystywano m.in. jako magazyny, zaś macewy z cmentarza służyły często do brukowania ulic. W 1981 r. utworzono Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, które przejęło dawne synagogi, przekształcając je w budynki muzealne.
Włodawa przez wieki była miastem, w którym w zgodzie żyli obok siebie Polacy, Rusini (Ukraińcy) oraz Żydzi, którzy do II wojny światowej stanowili ponad 60% jego ludności. Tradycję wielokulturowości upamiętnia i kultywuje coroczny Festiwal Trzech Kultur - żydowskiej, polskiej i ruskiej, związanych z trzema religiami: katolicyzmem, prawosławiem i judaizmem.