Historia Łowicza
Pierwsza historyczna wzmianka o Łowiczu pojawia się w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. Bulla potwierdzała prawa arcybiskupów gnieźnieńskich do okolicznych ziem, wymieniając Łowicz jako główny ich ośrodek. Prawa miejskie uzyskuje Łowicz przed 1298 r. Ok. 1355 r. arcybiskup Jarosław Skotnicki w miejscu drewnianego grodu nad Bzura wznosi murowany zamek gotycki, który staje się ośrodkiem administracji kościelnej i gospodarczej kasztelanii łowickiej.
Znaczenie miasta wzrasta za abp Wojciecha Jastrzębca, który eryguje w 1433 r. parafialny kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja do rangi kolegiaty oraz funduje przy niej kapitułę kanonicką. Powoływane przez jego następców kolejne instytucje, osiedlające się zakony i zgromadzenia zakonne, czynią z Łowicza ośrodek kształcenia duchownych dla potrzeb administracji kościelnej całej archidiecezji gnieźnieńskiej. Rozwija się również samo miasto, zyskując od królów i prymasów liczne przywileje gospodarcze. Szczególnie słynne są jarmarki łowickie, które ściągają do miasta kupców z odległych stron.
Do połowy XVII w. trwa rozwój Łowicza. Do rezydencji prymasa na zamku łowickim zjeżdżają królowie polscy i przedstawiciele obcych państw. W okresie bezkrólewia, gdy prymas pełni funkcje głowy państwa, w Łowiczu podejmowane są najważniejsze decyzje dla kraju. Dwór prymasowski tętni życiem kulturalnym i naukowym. Tu przebywają wybitni humaniści: A.F. Modrzewski, K. Janicki i P. Skarga, tu działają znakomici muzycy - D. Stachiewicz i M. Zieleński, rzeźbiarze polscy - J. Michałowicz oraz wielcy włoscy artyści - H. Canavesi, J. Fontana, T. Poncino, M.A. Palloni i in.
Złoty wiek Łowicza przerywa potop szwedzki. Zniszczony zostaje zamek oraz znaczna część zabudowy miejskiej. Próbą odbudowy dawnego znaczenia jest ustanowienie w mieście w 1689 r. przez kardynała Michała Radziejowskiego seminarium duchownego pod zarządem misjonarzy i kolegium pijarskiego. Do dawnej świetności Łowicz już jednak nie powraca, tym bardziej, iż dalsze zniszczenia przynosi miastu wojna północna i konfederacja barska. Drugi rozbiór Polski w 1793 r. kładzie kres rządom arcybiskupim. Łowicz wraz z dawnymi dobrami kasztelanii łowickiej, zwanymi już w XVIII stuleciu księstwem łowickim, dostaje się w ręce pruskie.
Po burzliwym okresie napoleońskim nastają czasy Królestwa Polskiego, które przynoszą miastu pewne ożywienie gospodarcze. Wskrzeszone zostają jarmarki, w mieście wznoszone są nowe budowle. W 1819 r. Łowicz zyskuje prawa miasta wojewódzkiego, stając się stolicą obwodu sochaczewskiego. Dekretem z 4 lipca 1820 r. car Aleksander I dobra łowickie prymasów nadaje w wieczyste użytkowanie swemu bratu, Wielkiemu Księciu Konstantemu, a jego żonie, Joannie Grudzińskiej przyznaje 20 lipca 1820 r. tytuł Księżnej Łowickiej. W 1838 r. ziemie Księstwa Łowickiego stają się dobrami osobistymi carów i są zarządzane przez administrację główną mieszczącą się w Łyszkowicach.
Ważną datą w dziejach Łowicza jest uruchomienie w 1845 r. linii kolejowej z Warszawą przez Skierniewice. W 1849 r. utworzony zostaje powiat łowicki, którego granice odpowiadają współczesnym kształtom administracyjnym. Kolejno w l858 i 1859 r. mają miejsce w Łowiczu pierwsze w Królestwie wystawy rolnicze. Po klęsce powstania styczniowego miasto znów popada w okresu zastoju. Konsekwencją przemian społeczno-gospodarczych w drugiej połowie XIX w. jest prawie dwukrotny wzrost jego liczby mieszkańców i zmiany w strukturze narodowościowej.
W początkach XX w. powstaje w mieście szereg instytucji i stowarzyszeń, które w sposób widoczny oddziałują na życie społeczne całego regionu łowickiego. W 1907 r. rozpoczyna działalność, pierwszy i jedyne w mieście powiatowym Królestwa, Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych, którego założycielem jest Władysław Tarczyński. W rok później wystawa rękodzielnicza daje początek utworzonemu przy Oddz. PTK z inicjatywy Anieli Chmielińskiej Muzeum Ziemi Łowickiej. Od 1911 r. zaczyna ukazywać się w Łowiczu pierwsze regularne pismo - tygodnik "Łowiczanin".
II wojna światowa przynosi poważne zniszczenia miastu. Szczególnie duże we wrześniu 1939 r., kiedy Łowicz staje się kluczową pozycją bitwy nad Bzurą. W wyniku eksterminacyjnej polityki okupanta hitlerowskiego w latach 1939 - 1945 o blisko 35% zmniejsza się stan ludności miasta w stosunku do okresu przedwojennego. Tragiczny los spotyka Żydów łowickich, którzy wywiezieni z getta w pocz. 1942 r., zostają następnie wymordowani w obozach zagłady.
Kres okupacji niemieckiej kładzie wejście 17 stycznia 1945 r. wojsk radzieckich do Łowicza.
