Historia Wejherowa
"To jest to, czego szukałem. Tak pod Białą ślub złożyłem, Tak nad Białą go wypełnię"
Według kronikarza o. Grzegorza Gdańskiego to zdanie wypowiedziane przez Jakuba Wejhera było początkiem dziejów Wejherowa. Źródła historyczne podają, że osada Wejherowska Wola (Weiherfrai) dająca początki miastu Wejherowo, została utworzona decyzją Jakuba Wejhera 28 maja 1643 roku.
Powstanie miasta związane było pośrednio z wyprawą króla Władysława IV pod Smoleńsk, w której przyszły założyciel Wejherowa brał udział. W czasie oblężenia białoruskiego miasteczka Biała w 1634 roku Jakub Wejher został przysypany gruzami na skutek wybuchu. Uczynił wtedy śluby, że jeśli wyjdzie z tej opresji cało, wybuduje w swych dobrach kościół ku czci Trójcy Przenajświętszej i założy klasztor. Dziewięć lat później, 28.05.1643 r., fundacja ta stała się początkiem założenia osady, która 13 stycznia 1650 r. zyskała lokacyjny przywilej miejski nadany przez króla polskiego Władysława IV. Miasto Wejherowo było jedynym na Kaszubach miastem prywatnym. Otrzymało prawo chełmińskie, które było ostatnią lokacją tego typu na Pomorzu.
W założonej w swych dobrach osadzie Jakub Wejher wzniósł w 1643 r. kościół Trójcy Przenajświętszej i w latach 1648-1651 kościół klasztorny pw. św. Anny - ojców franciszkanów, który przetrwał wraz z bogato wyposażonym wnętrzem z XVIII wieku. Zainicjował też budowę słynnej Kalwarii Wejherowskiej z 19 kaplicami zbudowanymi w latach 1649-1664.
Pierwszy ratusz wybudowany z drewna przetrwał około stu lat i w jego miejscu wybudowano ratusz murowany, który przetrwał do 1906 roku. Nowy ratusz wybudowano ok. roku 1908, na wieży znajduje się zabytkowy dzwon ufundowany przez Jakuba Wejhera z inskrypcją założyciela miasta i jego małżonki Elżbiety z rodu Shaffgotsch.
Wejherowo należało kolejno do dziedziczących je rodów magnackich: Radziwiłłów, Sobieskich (m.in. Króla Jana III Sobieskiego) i Przebendowskich. Potem dobra wejherowskie przeszły w ręce angielskiego konsula w Gdańsku Aleksandra Gibsona, który w 1790 r. sprzedał włości rodzinie Keyserlingków.
Na początku XIX wieku, po wojnach napoleońskich, nastąpił rozwój miasta. Po zajęciu miasta przez Prusaków zmieniono jego nazwę na Neustadt (Nowe Miasto), które od 1818 r. stało się siedzibą landrata. Wejherowo było również siedzibą powiatu, który objął także miasto Sopot, Puck oraz Półwysep Helski. W roku 1887 na tym terenie powstały 2 powiaty. Podział ten utrzymał się do 1920 r. W 1928 r. powiaty wejherowski i pucki połączyły się znowu tworząc Powiat Morski. Obecnie powiaty wejherowski i pucki funkcjonują osobno.
W czasie zaborów prowadzono stałą systematyczną politykę germanizacyjną. Wprowadzono język niemiecki do szkół i urzędów, zlikwidowano szkołę klasztorną (1824). Ludność kaszubska broniła się przed wynarodowieniem. Założone w 1857 r. gimnazjum (nazywane Gamaja) odegrało znaczącą rolę w utrzymaniu polskości na Kaszubach. Powstała tam tajna organizacja patriotyczna - Związek Filomatów. Kolportowano na terenie Wejherowa gazety polskie, m.in. Gazetę Gdańską. Podjęto działalność gospodarczą, m.in. powstał Bank Kaszubski, a w 1907 r. - spółdzielnia kupiecka. Zaczęły powstawać małe zakłady przemysłowe, m.in.: cegielnia, młyny, drukarnia, cementownia, fabryka cygar i papierosów, gazownia. Odbywały się zjazdy polskich towarzystw śpiewaczych.
Od 10 lutego 1920 roku rozpoczyna się nowy rozdział w historii miasta. Skończył się okres zaborów i Wejherowo znowu stało się polskie.
Duże zasługi dla Wejherowa położyli burmistrzowie Jan Owiński i Teodor Bolduan. Ten ostatni przeprowadził w Wejherowie szereg inwestycji. Był m.in. inicjatorem brukowania ulic, budowy kortów tenisowych, basenu i stadionu. Przyczynił się również do powstania w 1935 roku Teatru Kaszubskiego. Aktywnie działało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", Kurkowe Bractwo Strzeleckie, Związek Zachodni, Chóry Lutnia i Harmonia. Powstały nowe szkoły - Seminarium Nauczycielskie i Gimnazjum. Ponadto na terenie Wejherowa powstała (i działa po dzień dzisiejszy) specjalna szkoła dla głuchoniemych. Od 1921 roku wychodziła w Wejherowie "Gazeta Kaszubska". W mieście stacjonował od 1931 roku Pierwszy Morski Batalion Strzelców, który pod dowództwem płk. Kazimierza Pruszkowskiego walczył we wrześniu 1939 roku z hitlerowskim najeźdźcą.
W czasie II wojny światowej hitlerowcy zamordowali wielu działaczy niepodległościowych, przedstawicieli inteligencji i antyfaszystów. Las Piaśnicki kryje szczątki wielu tysięcy ofiar terroru hitlerowskiego (prawdopodobnie ok. 12 tys.). Jedną z ofiar jest błogosławiona s. Alicja Kotowska.
Wyzwolenia spod okupacji hitlerowskiej Wejherowo doczekało się 12 marca 1945 roku.
