Historia Opola
Początki Opola, miasta nad Odrą, wiążą się z osobą księcia Kazimierza, prawnuka Bolesława Krzywoustego, za czasów którego Opole uzyskało prawa miejskie (pocz. XIII wieku) i w 1283 roku awans do rangi stolicy księstwa. Wówczas obwarowany zamek na wyspie Pasiece stanowił książęcą własność, miasto zaś, także otoczone fortyfikacjami, rozwijało się na prawym brzegu Odry (w owych czasach główne koryto odry przebiegało przez dzisiejszy kanał Młynówka).
Po śmierci ostatniego z Piastów Opolskich – Jana III Dobrego (1497-1532), Opole na ponad 200 lat trafiło pod rządy Habsburgów. Jak twierdzą historycy, nie były to dla jego rozwoju lata rozkwitu. Niektórzy badacze piszą wręcz o upadku miasta. Dość powiedzieć, że pod koniec XVII wieku Opole liczyło mniej mieszkańców niż za czasów Jana Dobrego. Ożywienie gospodarcze nastąpiło dopiero pod panowaniem Prus.
Podkreśleniem rosnącej rangi Opola był też niewątpliwie fakt przeniesienia po pierwszej wojnie światowej okręgowej dyrekcji kolei z Katowic do Opola. W latach dwudziestych na jej potrzeby wybudowano obiekt o ponad sześciuset pokojach z dyrektorską rezydencją w pobliżu. Dziś, w tym olbrzymim gmachu funkcjonuje opolska policja, a w byłej rezydencji – kasyno „Gastropolu”.
Po uporządkowaniu nowo zagospodarowanego terenu dyrekcji powstała też nowa ulica, która otrzymała nazwę „Wał Piastowski” (dzisiejsza ulica Korfantego). Nie była ona wtedy jeszcze połączona mostem nad Młynówką z wyspą Pasieką. Most zbudowano dopiero w latach trzydziestych.
Opole, miasto na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych Europy, od najdawniejszych czasów było znaczącym węzłem komunikacyjnym w tej części kontynentu. W 1843 r. otrzymało pierwsze połączenie kolejowe z Wrocławiem. Na rozwój transportu kolejowego oraz wodnego znaczący wpływ w połowie XIX wieku miał przemysł, zwłaszcza cementowy.
Margiel, na którym leży znaczna część Opola, wprawdzie wypalany był już w wiekach średnich, ale dopiero po wynalezieniu cementu portlandzkiego (w 1824 r.) zrobił w Europie prawdziwą furorę. Pierwsza opolska cementownia zbudowana została przez spółkę Fryderyka Grundmanna w 1857 r., w miejscu obecnego Zespołu Szkół Zawodowych im. St. Staszica przy ul. Struga. Druga, właścicielem której był H. Pringsheim (należał do niego także browar, istniejący niegdyś przy dzisiejszym placu Kopernika, a wyburzony w latach siedemdziesiątych naszego stulecia), powstała w 1865 roku w miejscu dzisiejszych zakładów „Ovita Nutricia”. W 1871 roku powstała w Opolu trzecia cementownia (obecnie „Groszowice”), a rok później – następna, do dziś funkcjonująca – Cementownia „Odra”.
W XX wiek, 30-tysięczne Opole, położone wówczas na 828 ha, weszło jako silne gospodarczo miasto, z portem rzecznym w Zakrzowie, z gazownią (za sprawą Rudolfa Firlego jej budowniczego i pierwszego dyrektora, pierwsze latarnie w Opolu zapłonęły w listopadzie 1862 roku) oraz siecią wodociągów.
Budowę nowoczesnej sieci wodociągowej (stalowe rury pod ziemią) oraz wieży ciśnień przy ul. Oleskiej rozpoczęto 1892 roku. Inwestycję zakończono cztery lata później. Niedługo potem wybudowano nowoczesne ujęcie wody wraz ze stacją uzdatniania. Tym samym rozpoczął działalność specjalistyczny zakład wodociągów miejskich.
W 1892 roku w Opolu wybudowano też nowoczesną łaźnię miejską (jej budynek przetrwał na rogu ul. Reymonta i Kościuszki. W 1913 roku na potrzeby miasta, liczącego ponad 34 tys. mieszkańców, zakład wodociągów dostarczał 650 tys. m3 wody (ówczesny opolanin każdego dnia zużywał średnio ok. 52 litry wody).
Elektryfikacja Opola nastąpiła dość późno. Dopiero w 1906 roku władze miejskie zdecydowały się na budowę elektrowni (w 1817 roku w całym mieście było tylko 17 latarń ulicznych na olej, w 1862 roku, po zbudowaniu gazowni, zainstalowano 140 lamp gazowych). Na przełomie lat 1907-1908 rozpoczęto budowę zakładu energetycznego przy dzisiejszej ulicy M. Konopnickiej, który został otwarty w maju 1908 roku. Rok później, w marcu Opole zostało po raz pierwszy oświetlone przez 32 lampy łukowe, które z czasem zaczęły wypierać lampy gazowe (było ich w tym czasie 400) oraz naftowe (52). W 1914 roku prąd dostarczany był do 754 odbiorców w całym mieście (rok później było ich już 951, którzy zużyli w tym czasie niespełna 500 kWh energii. Na jej wyprodukowanie użyto 1082 tony węgla, a długość sieci elektrycznej wynosiła ok. 15 km.
Elektrownia działała do roku 1931, tj. do czasu, kiedy rolę głównego dostawcy energii dla miasta przejął zakład znajdujący się na terenie cementowni „Groszowice”.
Okres po pierwszej wojnie światowej opisywany jest przez historyków jako czasy stagnacji, wręcz regresu gospodarczego miasta. Również wojenny front, który przeszedł przez Opole w styczniu 1945 roku, był wyjątkowo tragiczny. Zniszczeniu uległo ok. 900 domów, większość zakładów przemysłowych oraz wszystkie mosty.
