Historia Łomży
Pierwsze historyczne informacje o Łomży sięgają IX wieku. Wtedy to około 5 km na wschód od obecnego centrum miasta istniało grodzisko. Dzisiejsza Góra Królowej Bony to pozostałości po tym obiekcie. Jego położenie wskazuje na charakter obronny związany z przepływającą rzeką Narew oraz jej szeroką i bagnistą doliną. Na leżącym w sąsiedztwie Wzgórzu Świętego Wawrzyńca, według zapisków historycznych, stał pierwszy, wybudowany około roku 1000 przez św. Brunona z Kwerfurtu kościół parafialny. Ta murowana, kryta gontem świątynia była pierwszą romańską budowlą sakralną na wschodnim Mazowszu. Kościół został rozebrany w 1765 roku.
Usytuowanie miasta w obecnym miejscu nastąpiło w XIV wieku. W 1418 roku książę mazowiecki - Janusz I nadał Łomży prawa miejskie, tzw. chełmińskie, dające mieszkańcom określone ulgi i liczne przywileje. Ranga miasta wzrosła jeszcze bardziej, kiedy Łomża w roku 1526 stała się miastem Królewskim.
Największy rozkwit Łomży nastąpił w XV i XVI wieku, kiedy to miasto pojawiło się na kilku mapach prezentujących Europę środkowo – wschodnią. W tym okresie istniał tu Zamek Królewski oraz port rzeczny określany jako jeden z większych tego typu na Mazowszu. O wielkości miasta w owych czasach świadczyć może także sześć mostów oraz istnienie kilku międzynarodowych szlaków handlowych m.in. z Moskwy do Poznania, z Mazowsza na Litwę i do Prus.
W XVI wieku Łomża odegrała istotną rolę polityczną. To tu na Zamku, król Zygmunt August zwoływał m.in. Radę Senatorów w latach 1561 – 62. Po jego śmierci do Łomży przyjechała jego córka i następczyni Anna Jagiellonka.
XVII stulecie dla Łomży to czas licznych katastrof: wojen, pożarów, powodzi i zaraz, które tragicznie wpłynęły na kondycję miasta. Obraz ten pogorszył się jeszcze bardziej w drugiej połowie XVIII wieku, po upadku Rzeczpospolitej i rozbiorach.
Ponowny wzrost i pewne ożywienie nastąpiło w XIX i XX wieku, kiedy to m.in. utworzono nowe węzły komunikacyjne, co dało podstawę do rozwoju Łomży jako ośrodka przemysłowo – handlowego. W 1860 roku miasto liczyło około 6.000 mieszkańców.
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego Łomża została siedzibą władz departamentu, a z chwilą powstania Królestwa Polskiego, od 1816 roku, stała się głównym miastem obwodu łomżyńskiego w województwie augustowskim. 50 lat później Łomżę wyznaczono na stolicę guberni. Wtedy też następował dalszy rozwój miasta. Dopiero I wojna światowa zahamowała ten proces.
I wojna światowa zmieniła skład narodowościowy miasta. Łomża stała się miastem dwóch narodowości i dwóch wyznań – Polaków (chrześcijan) i Żydów (wyznawców mojżeszowych), którzy w 1921 roku stanowili 46 % ogółu mieszkańców.
W 1925 roku powstała diecezja łomżyńska, a miasto stało się siedzibą biskupa. To pozwoliło na odzyskanie dawnej świetności i uznanie za jeden z największych ośrodków miejskich na obszarze północno – wschodniego Mazowsza.
II wojna światowa – pierwsze do miasta wkroczyły wojska niemieckie, które wycofały się po dwóch tygodniach, a w ich miejsce po kilku dniach wkroczyła armia radziecka i NKWD. Od jesieni 1939 roku do czerwca 1941 roku przeprowadzono cztery wywózki w głąb Związku Radzieckiego. W okresie niemieckiej okupacji w egzekucjach masowych i pojedynczych wymordowano około 13 tys. Polaków, blisko 8 tys. trafiło do obozów koncentracyjnych, a około 10 tys. wywieziono do przymusowej pracy w głąb III Rzeszy. W latach 1939 – 1945 zamordowano blisko 25 tys. osób wyznania mojżeszowego. Przez cały czas trwania wojny działał ruch oporu. Najsilniejszą organizacją wojskową był ZWZ – AK, a także związane z narodową demokracją Narodowe Siły Zbrojne i Narodowa Organizacja Wojskowa. Wyzwolenie Łomży nastąpiło 13 września 1944 roku.
Wybuch II wojny światowej poczynił ogromne straty w mieście sięgające 70% w infrastrukturze i około 55% wśród ludności. Po wojnie Łomża liczyła niespełna 12 500 mieszkańców.
W okresie 1946 – 1975 rok (w tych latach Łomża wchodziła w skład województwa białostockiego) odbudowano najstarszą część Łomży, wybudowano kilka osiedli mieszkaniowych, uruchomiono miejską komunikację autobusową, powstały liczne zakłady przemysłowe oraz oddano do użytku ciepłownię miejską.
W 1975 roku Łomża została stolicą nowo powołanego województwa łomżyńskiego, co spowodowało istotny rozwój miasta i przyrost jego mieszkańców.
W 1998 roku w chwili likwidacji województwa w Łomży mieszkało ponad 64 000 osób. W wyniku wprowadzenia z dniem 1 stycznia 1999 roku nowego podziału administracyjnego kraju, Łomża stała się miastem na prawach powiatu grodzkiego w nowo utworzonym województwie podlaskim. Mimo utraty statusu miasta wojewódzkiego, Łomża pełni funkcje głównego ośrodka gospodarczego i kulturalnego regionu.
Na turystów czeka pięknie położone miasto i malownicze okolice.
Galeria zdjęć
