CIEKAWOSTKA - Herb Bielska-Białej
17 grudnia 1992 r. Rada Miejska Bielska-Białej, w oparciu o ustawę o samorządzie terytorialnym z 8.III.1990 r., podjęła uchwałę w sprawie herbu Bielska-Białej. Pozostawiając obie (gotyckie) tarcze herbowe, powrócono do historycznych pierwowzorów godeł i barw:
"W pierwszej, dwudzielnej tarczy w polu prawym niebieskim pół orła żółtego, zwróconego w prawo, bez korony; w polu lewym czerwonym trzy pojedyncze lilie heraldyczne białe w układzie pionowym. W drugiej na tle zielonej tarczy dwie czerwone róże w układzie poziomym"
Herb Bielska
Wygląd herbu z pierwszej pieczęci miasta Bielska potwierdza doskonale wspaniały zabytek jakim jest kafel herbowy znaleziony w 1900 r. w Oświęcimiu. Kafel ten, zupełnie pominięty przez heraldyków, a datowany na II połowę XV w. i wiązany wyraźnie z bielskim ośrodkiem garncarskim, przedstawia herb miasta. W gotyckiej tarczy widzimy tu (w postaci wypukłej) pół orła z całą głową odchyloną nieco w lewo od tułowia, z potężnym skrzydłem sięgającym wysokości głowy o trzech wielkich piórach. Natomiast w polu lewym znajdują się trzy stylizowane lilie z ekspresyjnie wygiętymi górnymi płatkami.
Herb Bielska na kaflu z II poł. XV w. Ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Herb ten jest najstarszym znanym nam, istniejącym wyobrażeniem herbu Bielska (II poł. XV w.) charakteryzującym się przy tym niezwykłą maestrią rzeźby. Wskazywałaby ona nie tylko na rękę doskonałego garncarza, ale i na wyrazisty i dobrze już ukształtowany pierwowzór. Nie mogła nim być raczej malutka z natury pieczęć miejska, lecz jakiś inny wizerunek herbowy, funkcjonujący w mieście od co najmniej połowy XV w.
Należy jeszcze dodać, że kształ kaflowego orła przypomina dość wyraźnie orła z pieczęci ks. Wacława I, panującego w latach 1431-1474 i najczęściej rezydującego w Bielsku. Pojawienie się więc herbu miasta wiązałbym, z księciem cieszyńskim Bolesławem I (zm. 1431), bądź też z jego następcą Wacławem I.
Herb Białej
Przywilej lokacyjny Augusta II Mocnego wystawiony w Warszawie 9 stycznia 1723 r. nadaje miastu, nie tylko, możliwość tworzenia samorządu, lecz także prawo używania herbu miejskiego.
Herb Białej z dokumentu lokacyjnego z 1723 r.
Pierwszą rzucającą się w oczy cechą herbu jest brak tarczy. Zamiast niej widzimy okrąg z napisem otokowym "SIGILLUM OPPIDI S.R.M. BIALA", rzucony na stylizowany barokowo kartusz z wolutami, z gałązkami w dolnej części, a pięciolistną, stylizowaną koroną w górnej części. W polu herbowym widzimy ułożone w poziomie 2 róże pięciopłatkowe z takąż ilością mniejszych płatków w środku kwiatu. Duże płatki róż przedzielone są małymi języczkami.
Takie potraktowanie herbu bez tradycyjnej tarczy, a w wyraźnym odniesieniu do okrągłej pieczęci, było stosowane w heraldyce europejskiej już od końca XVI wieku, a szczególnie w okresie baroku z jego naturalnymi skłonnościami do rozbujałych i krągłych form plastycznych. W oryginalnym dokumencie pole herbowe było zielone, a róże w całości czerwone, natomiast otoczka biała z czarnym napisem.
Potwierdza to kronikarz bialski Wacław Chamrat: "Do tego przywileju został załączony także herb z dwiema czerwonymi różami na zielonym polu".
Tak przedstawiałaby się sprawa genezy herbu Białej. Trudniejszą kwestią jest wyjaśnienie pochodzenia samego godła herbowego. Nie jest ono bowiem w żaden sposób związane z herbem królewskim Augusta II Mocnego, ani z herbem aktualnego właściciela miasta (1722-1726), wojewody chełmińskiego Jakuba Zygmunta Rybińskiego (herbu Wydra). Tym bardziej nie łączy się z historycznym herbem księstwa oświęcimskiego, na którego terytorium była położona Biała (czarny orzeł na niebieskim tle).
Herb Bielska-Białej czeka na powrót do świadomości społecznej oraz do swej pierwotnej funkcji w działalności administracyjnej (w tym na powrót do pieczęci miejskiej) i prawnej odrodzonego samorządu. Natomiast zrealizowany powrót do historycznych korzeni herbu dwumiasta jest wyrazem poszanowania jego zróżnicowanych dziejów i mieszkańców oraz tradycji polskich. Nie ulega bowiem wątpliwości w świetle całego wywodu, iż herby tak Bielska, jak i Białej, powstały w polskim kręgu kulturowym.
Galeria zdjęć
