Historia Trzebnicy
Dzieje Trzebnicy sięgają w zamierzchłą przeszłość. Człowiek (Homo erectus) pojawił się w okolicach współczesnej Trzebnicy już przed ok. 500 tysiącami lat – z tego bowiem okresu pochodzą paleolityczne wyroby krzemienne znalezione na stoku Winnej Góry, na wschód od miasta. W V w n.e. nad strumieniem Sąsiecznica, na południe od obecnego Rynku, znajdowała się słowiańska osada. W XII w na jej północnym krańcu wzniesiono kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra. Po raz pierwszy nazwa Trzebnicy pojawiła się w dokumencie z 1138r.
Decydujące znaczenie dla rozwoju osady miało ufundowanie w 1202r. przez księcia Henryka Brodatego i jego małżonkę Jadwigę klasztoru i kościoła. W rok później biskup Cyprian wprowadził do klasztoru cysterki sprowadzone z Bambergu. Klasztor, którego budowę zakończono w 1218r., stał się ważnym ośrodkiem życia religijnego, kulturalnego i gospodarczego, wywierając przemożny wpływ na rozwój Trzebnicy. Opactwo trzebnickie było pierwszym cysterskim klasztorem żeńskim na ziemiach polskich. W XIII w nastąpiła rozbudowa Trzebnicy i poszerzenie jej granic. Prawa miejskie otrzymała w 1250r.
W XIV w Trzebnica znalazła się w granicach księstwa oleśnickiego i wraz z nim została zhołdowana Janowi Luksemburczykowi. Okresy pomyślnego rozwoju miasta przerywały najazdy, grabieże i epidemie. W XV w miasto i klasztor splądrowali husyci (1432 i 1433r.), a następnie wojska Macieja Korwina (1474r.). Dwukrotnie nawiedziła miasto epidemia "czarnej śmierci" (dżumy).
W 1526r. Śląsk przeszedł pod berło Habsburgów. W Trzebnicy wzniesiono nowe domy, wybudowano łaźnię miejską, powstały nowe cechy (najstarszy cech płócienników założono już w 1492r.). W 1605r. wzniesiono drewniany ratusz, a w 1607r. podmiejską strzelnicę. Kolejne zniszczenia i straty przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618–1648). Liczne pożary, rabunki i kontrybucje zniszczyły miasto i zubożyły jego mieszkańców.
Odbudowa miasta rozpoczęła się wraz z budową nowego budynku klasztornego w stylu późnego baroku. W 1730r. w zniesiono nowy ratusz miejski. W 1776r. Trzebnica miała 1974 mieszkańców i była znanym na Śląsku ośrodkiem przędzalniczym. W 1703r. urodziła się w Trzebnicy Maria Karolina Leszczyńska, córka króla Polski Stanisłwa Leszczyńskiego, późniejsza żona Ludwika XV i królowa Francji.
W 1740r. rozpoczął się podbój Śląska przez Prusy. Trzebnica wraz z całym Śląskiem przeszła na ponad dwa stulecia pod panowanie pruskie i niemieckie. Katastrofalne były dla losów miasta tzw. wojny śląskie, a następnie wydarzenia związane z przemarszem wojsk napoleońskich – epidemie, rabunki i konfiskaty zubożyły miasto.
W 1810r. władze pruskie ogłosiły dekret kasacyjny klasztorów w królestwie pruskim. Rok później zakonnice opuściły klasztor. Opustoszały budynek klasztorny przechodził różne koleje: był obozem jenieckim, wojennym lazaretem i od 1817r. przędzalnią wełny. Zniszczeniu uległo wiele barokowych elementów architektonicznych. Dalszej dewastacji budynku zapobiegli Rycerze Maltańscy (Joannici), którzy kupili w 1870r. południowa część klasztoru i urządzili tam szpital wojskowy. W tym również roku podjęły w szpitalu pracę siostry z Kongregacji Sióstr Miłosierdzia Świętego Karola Boromeusza, które przybyły do Trzebnicy w 1861r. Po długich staraniach stały się one właścicielkami całego zespołu klasztornego.
W początkach XIX w. rozpoczął się pomyślny okres w dziejach miasta. Powstały: bank, biblioteka, drukarnia, rozwijało się szkolnictwo, wydawano pierwsze lokalne gazety. Epidemie cholery, które nawiedziły Wrocław w latach 1853–1856, przyczyniły się do odkrycia walorów klimatycznych Trzebnicy i okolic. W 1888r. otwarto "Zdrój św. Jadwigi". W sąsiedztwie uzdrowiska wzniesiono liczne pensjonaty i wille.
W 1886r. Trzebnica uzyskała połączenie kolejowe z Wrocławiem. Dziesięć lat później oddano do użytku kolejkę wąskotorową. Duże znaczenie dla rozwoju miasta miała jego elektryfikacja w 1897r. i otwarcie gazowni w 1910r.
Wojska radzieckie wkroczyły do Trzebnicy 25 stycznia 1945r. Miasto zostało w znacznym stopniu zniszczone już po jego zajęciu. Na przełomie marca i kwietnia 1945r. Trzebnica i okolice były miejscem koncentracji II Armii Wojska Polskiego, a następnie – od 20 kwietnia do początków czerwca – siedzibą władz wojewódzkich i ważnym ośrodkiem osadnictwa. W Trzebnicy zorganizowano pierwszy urząd pocztowy, szpital i drukarnię, a w pobliskim Pawłowie Trzebnickim – pierwszą polska szkołę. Lata powojenne przyniosły nie tylko usunięcie zniszczeń, ale również zdecydowaną rozbudowę miasta.
Galeria zdjęć
