Historia Golubia-Dobrzynia
W 1231 roku cała ziemia chełmińska zajęta była przez krzyżaków. Docenili oni walory obronne niewielkiej osady Golub i zbudowali tu w latach 1296-1306 zamek, a następnie założyli miasto na prawie chełmińskim.
Pierwszą wzmiankę o wsi Golub, zamieszkanej przez rdzennie polski lud, znajdujemy dopiero w dokumencie z 1258 roku, jednak nie wiadomo kiedy Golub otrzymał prawa miejskie gdyż pierwszy dokument lokacyjny zaginął. Wznowienie praw miejskich nastąpiło w 1421 roku przez Wielkiego Mistrza Krzyżackiego Michała Kuchmeistra, który potwierdził w nim dawne prawa mieszkańców.
Początkowo miasto świetnie się rozwijało jednak ze względu na swoje strategiczne położenie ucierpiało mocno w wojnie polsko-krzyżackiej w 1414 roku oraz w tzw. "wojnie golubskiej" w 1422 r. W 1466 roku na mocy warunków II pokoju toruńskiego Ziemia Chełmińska, jako część Prus Królewskich, wróciła pod władanie Polski.
Jednym z najlepszych okresów w dziejach miasta był okres za panowania króla Zygmunt III Wazy, który w 1611 roku nadał starostwo golubskie swej siostrze Annie Wazównie. Licznie przybywający do zamku goście Zygmunta III Wazy oraz Anny Wazówny ożywili miasto, w którym powstały nowe cechy i kwitł handel.
Niestety wojny ze Szwecją z lat 1626 - 1629 i 1655 oraz 1660, jak i późniejsza wojna siedmioletnia 1756 - 1763 przyniosły zniszczenie miastu i zubożenie ludności.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Golub został włączony do Prus.
Tymczasem na lewym brzegu Drwęcy, na skraju ziemi dobrzyńskiej, zaczął rozwijać się Dobrzyń, który już w czasach średniowiecznych pojawia się w źródłach jako jedno z trzech przedmieść Golubia. W 1684 roku właściciel osady, Zygmunt Działyński wojewoda kaliski, nadał jej wiele przywilejów, a samą osadę nazwał Przedmieściem Golubskim. Przywileje te zostały potwierdzone przez jego syna Jakuba Działyńskiego w 1721 roku oraz ponownie w 1740 roku przez Marcina Działyńskiego. W 1789 roku na 4 lata przed II rozbiorem hrabia Ignacy Działyński nadał osadzie Przedmieście Golubskie prawa miejskie i nazwał ją Dobrzyniem ofiarowując miastu swój herb rodowy.
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku zarówno Golub jak i Dobrzyń znalazły się pod zaborem pruskim, a w latach 1807 -1815 weszły w skład Księstwa Warszawskiego. Po upadku Księstwa Warszawskiego od maja 1815 roku Drwęca stała się naturalną granicą między Prusami a Rosją.
Okres zaboru pruskiego w Golubiu to czas germanizacji ludności polskiej, ale także i rodzenia się ruchu narodowego i niepodległościowego.
Tymczasem Dobrzyń w okresie zaboru rosyjskiego znacznie się rozwinął i w krótkim czasie prześcignął Golub.
W okresie międzywojennym Golub i Dobrzyń administracyjne należały do różnych województw co nie sprzyjało ożywieniu, a kilkukrotna próba połączenia miast proponowana przez Rady Miejskie nie przyniosła efektów.
W okresie II wojny światowej w wyniku eksterminacyjnej polityki okupanta wobec ludności Golubia i Dobrzynia oba miasta poniosły dotkliwe straty ludzkie i materialne.
Po wyzwoleniu ponowiono próby połączenia Golubia i Dobrzynia w jeden organizm miejski, nastąpiło to jednak dopiero w 1951 roku.
